Trong chăn nuôi heo, giai đoạn sau cai sữa luôn tiềm ẩn nhiều rủi ro về bệnh tật. Một trong những bệnh thường gặp và gây thiệt hại lớn là bệnh sưng phù đầu ở heo con. Bệnh xuất hiện phổ biến từ 1–2 tuần sau cai sữa, nếu không phát hiện sớm có thể gây chết hàng loạt. Việc tìm hiểu nguyên nhân, triệu chứng và giải pháp phòng trị là chìa khóa giúp người chăn nuôi bảo vệ đàn heo hiệu quả.
Sử dụng vaccine phòng bệnh là biện pháp an toàn, hiệu quả và kinh tế nhất. Ảnh: Nationalhogfarmer
Nguyên nhân gây bệnh
Bệnh do vi khuẩn Escherichia coli (E. coli) độc lực cao gây ra, điển hình là các chủng K88, K99, O138, O111. Chúng sản sinh độc tố Shiga toxin 2e, làm tổn thương mạch máu và hệ thần kinh, gây ra hiện tượng phù đầu đặc trưng.
Một số yếu tố thuận lợi khiến bệnh dễ bùng phát:
- Stress do cai sữa, thay đổi khẩu phần ăn.
- Thời tiết giao mùa, nhiệt độ thay đổi thất thường.
- Chuồng trại ẩm thấp, vệ sinh kém.
Bệnh có thể xảy ra quanh năm nhưng thường nặng vào giai đoạn giao mùa, nhất là ở heo con 3–5 tuần tuổi.
Triệu chứng và bệnh tích
Triệu chứng lâm sàng:
- Thời gian ủ bệnh ngắn, chỉ 2–4 ngày.
- Mí mắt sưng, đầu và trán phù nề.
- Rối loạn thần kinh, co giật, đi loạng choạng.
- Một số trường hợp chết đột ngột, tỷ lệ chết có thể lên tới 90%.
Bệnh tích khi mổ khám:
- Tích nước dưới da, máu đặc sẫm màu.
- Dạ dày và ruột xuất huyết nặng, chứa thức ăn chưa tiêu.
- Gan, lách sưng tụ huyết, hạch ruột và thanh quản phù nề.
Chẩn đoán bệnh
Có thể dựa vào ba yếu tố:
- Dịch tễ: thường xảy ra sau cai sữa 1–2 tuần.
- Triệu chứng: phù nề vùng mặt, thần kinh rối loạn.
- Khám nghiệm: phát hiện phù ở dạ dày, ruột non; phân lập được E. coli.
Cách điều trị
Để giảm thiệt hại, cần tiến hành đồng bộ:
- Cách ly heo bệnh, phun sát trùng chuồng trại.
- Kháng sinh điều trị: Ceptiofut, Colistin, Oxytetracyclin, Florfnicol…
- Thuốc trợ lực: Vitamin B, Vitamin C, Cafein để tăng sức đề kháng.
- Chế độ ăn: giảm tinh bột, bổ sung chất xơ và rau xanh, nước uống sạch
Phòng bệnh hiệu quả
Phòng bệnh bằng vaccine
- Tiêm vaccine chết từ chủng E. coli cho heo từ 7–10 ngày tuổi.
- Hiệu quả bảo hộ cao (trên 90%).
- Chỉ tiêm khi heo khỏe mạnh, chăm sóc tốt trước và sau tiêm.
Phòng bệnh bằng dinh dưỡng
- Tập cho heo ăn sớm, chia nhỏ bữa ăn sau cai sữa.
- Bổ sung men tiêu hóa, axit hữu cơ, phụ gia giúp cân bằng đường ruột.
- Tăng cường chất xơ từ lúa mạch, yến mạch, bột củ cải đường, cám mì.
Phòng bệnh bằng vệ sinh thú y
- Dọn phân, vệ sinh máng ăn uống hằng ngày.
- Phun sát trùng định kỳ 2 tuần/lần bằng Iodine, Cloramin T, Benkocid.
- Giữ nền chuồng khô thoáng, tránh ẩm ướt và đọng nước.
Kết luận
Bệnh sưng phù đầu ở heo con là một trong những bệnh nguy hiểm nhất giai đoạn sau cai sữa. Bệnh có thể gây chết hàng loạt và thiệt hại kinh tế nặng nề. Tuy nhiên, nếu người chăn nuôi áp dụng đồng bộ các biện pháp như sử dụng vaccine, chăm sóc dinh dưỡng hợp lý và giữ vệ sinh chuồng trại, bệnh sẽ được kiểm soát hiệu quả, giúp đàn heo khỏe mạnh và phát triển ổn định.