Khi chọn giống vật nuôi, cha ông ta thường nói “Tốt đực, tốt cả đàn, tốt cái tốt cả ổ hoặc tốt một con”. Như vậy, vai trò của đực giống hết sức quan trọng. Nếu có đực giống tốt, khả năng sinh sản cao, năng suất của đàn vật nuôi sẽ tăng nhanh, chi phí chăn nuôi được tiết kiệm và hiệu quả chăn nuôi được cải thiện.
Vì sao vây, cụ thể trên lợn? vì:
(1) Các tính trạng kinh kế, năng suất ở lợn như tăng trưởng nhanh, tiêu tốn thức ăn ít, độ dày mỡ lưng thấp… tính trội thiên về đực giống nhiều hơn.
(2) Tính di truyền được truyền từ bố, mẹ cho thế hệ con là ngang nhau 50/50 nhưng chúng ta đều biết một năm, một lợn mẹ (cái) tốt có thể sinh ra 30-40 con trong khi một lợn đực giống tốt một năm có thể cho ra ít nhất 1.500 lợn con (phối trực tiếp) đến 10.000lợn con (Thụ tinh nhân tạo).
Bài viết này mong muốn người chăn nuôi chọn lọc được những lợn đực giống tốt, đồng thời phát huy được hiệu quả (nâng cao khả năng sinh sản) của đực giống đó thông qua chăm sóc nuôi dưỡng, khai thác, pha chế, bảo quản và sử dụng tinh dịch đó.
A. CHỌN LỌC ĐỰC GIỐNG
Khi chọn lợn đực làm giống trước hết phải xácđịnh mục đích sử dụng lợn đực để nhân thuần hay làm thương phẩm. Nếu nhân thuần, bắt buộc phải chọn lợn thuần, nếu để làm lợn thương phẩm có thể chọn lợn thuần nhưng cũng có thể chọn đực lai. Dù đực thuần hay lai khi chọn, những đực giống này cũng phải từ các trang trại hoặc các trung tâm giống và tuân thử theo nguyên tắc:
Chọn lọc qua tổ tiên: Tổ tiên tốt, bố mẹ tốt thế hệ con được thừa hưởng những đặc tính di truyền tốt từ thế hệ trước. Vì vậy, Chọn đực giống phải chọn ở những con sinh ra có lý lịch rõ ràng, từ tổ tiên có các tính trạng mong muốn tốt, không bị bệnh hoặc không chứa những gen bị bệnh, những gen gây chết.
Chọn lọc qua bản thân: Căn cứ vào ngoại hình thể chất, sinh trưởng phát dục của của con vật so với yêu cầu và tiêu chuẩn giống để chọn lọc. Đực giống tốt phải đảm bảo: (-) có ngoại hình, màu sắc lông da đặc trưng của giống (-) sinh trưởng phát triển nhanh, dáng khỏe mạnh, nhanh nhẹn, thể hiện rõ tính hăng đực giống (-) Chân cao,thẳng, chắc chắn; móng chụm, gọn, không hà, nứt nẻ, cao thấp; lưng thẳng, mình dài, mông sau phát triển (-) bộ phận sinh dục bên ngoài lộ rõ, hai hòn cà cân đối, không ẩn, không sệ, da bìu dái không sần sùi, ghẻ lở (-) thích nghi tốt với điều kiện ngoại cảnh, không bị nhiễm bệnh (-) số lượng, chất lượng tinh tốt…
Tốt nhất, nên chọn những con đựcđã được các trung tâm giống chọn lọc và khẳng định qua kiểm tra năng suất cá thể từ các chỉ tiêu theo quy định của nhà nước cho từng phẩm cấp giống.
Chọn lọc qua đời sau: Ở lợn, chọn lọc qua đời sau không được quan tâm nhiều như trâu, bò. Nhưng, sau khi căn cứ vào số lượng, chất lượng tinh dịch, hãy chú ý đến tỷ lệ đậu thai, số con sơ sinh, số con sinh ra còn sống, khối lượng sơ sinh, màu sắc lông da của đàn con sinh ra….do đực đó phối giống trực tiếp hoặc sử dụng thụ tinh nhân tạo (TTNT) bởi tinh dịch của đực giống đó.
Nguồn: Tạp chí Chăn nuôi Việt Nam